Εορτασμός της Ζωοδόχος Πηγής | Η τοπική εορτή της Καλλονής

Το παλαιότερο πανηγύρι της Καλλονής, είναι αυτό της Ζωοδόχος Πηγής το οποίο χρονολογείται πίσω απο το 1900!

Όπως κάθε χρόνο, την Παρασκευή της Λαμπρής, γιορτάζει ο ιστορικός ναός της Παναγίας Ζωοδόχος Πηγής Καλλονής.!

Η εκκλησία της Ζωοδόχος Πηγής Καλλονής

Στο υψηλότερο σημείο της Καλλονής, οι προπάτορές μας έκτισαν τον ιερό ναό της Παναγίας. Στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής οδηγεί ένα σοκάκι που έχει είσοδο στο κέντρο της πλατείας Καλλονής. Ο ιερός ναός με τη γύρω αυλή του και τα κτίσματά του καταλαμβάνει 1400 τ. μ. Είναι μια τρίκλιτη βασιλική.΄Εχει μήκος 22 μ. και πλάτος 12 1/2 μ. και ύψος 6 μ. Έχει τρεις ξύλινες χοντρές εξώπορτες.

Μέσα η εκκλησία έχει κρυστάλλινα παλιά πολυέλαια και πανέμορφα ξυλόγλυπτα (τέμπλο, άμβωνα, αρχιερατικό θρόνο, εικονοστάσι). Το παγκάρι είναι στολισμένο με σιντέφι.

Ο Αρχιερατικός θρόνος είναι ξυλόγλυπτος, επιχρυσωμένος με την εικόνα του Δεσπότη Χριστού. Στη βάση του Θρόνου υπάρχουν δυο επίχρυσοι λέοντες. Ο Θρόνος είναι διακοσμημένος με άνθη και πουλιά και άλλες διακοσμήσεις. Στη κορυφή του υπάρχει ξυλόγλυπτος τρούλος, που καταλήγει σε μίτρα με σταυρό. Απέναντι από το Θρόνο βρίσκεται ο άμβωνας που είναι και αυτός ξυλόγλυπτος.

Το ταβάνι του ναού είναι περίπου ίδιο με το παλιό μετά την αναπαλαίωσή του. Σε κάθε ρόμβο και τετραγωνάκι υπήρχε ένα άνθος με φίλντισι. Όταν άναβαν τα πολυέλαια φαινόταν σαν άστρα, και έλαμπαν στον ουρανό του ναού.

Στο μέσον του δαπέδου του μεσαίου κλίτους, υπάρχει κύκλος από μαύρα και άσπρα μάρμαρα και μέσα στο κύκλο ένα μεγάλο άστρο.

Το τέμπλο έχει οκτώ παλιές εικόνες του 1762,: του Δεσπότου Χριστού, της Παναγίας, του Τιμίου Προδρόμου, της Ζωοδόχου Πηγής, των Αγίων Πάντων, των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Γεωργίου. Αυτές είναι οι αρχικές εικόνες. Πάνω από αυτές και σε ειδικές θέσεις στο τέμπλο,υπάρχουν 29 μικρές θαυμάσιες εικόνες του εορτολογίου.

Δύο προσκυνητάρια, ένα ξυλόγλυπτο, καμωμένο από τους ίδιους τεχνίτες του τέμπλου και ένα νεότερο, κατασκευασμένο από ιερέα - σκαλιστή, εφημέριο τότε Παμφίλων, δώρο του επιτρόπου Σωκράτη Αϊβάζη.

Η εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής είχε ασημωθεί από τον Σταύρο Βαρζό. Ήτο ασημωμένο το σώμα μόνον της Παναγίας και του Κυρίου μέχρι το χείλος της κολυμβήθρας. Το 1956, όταν έγινε Μητροπολίτης ο Κωνσταντίνος, ο μετέπειτα Σερρών, εξέφρασε την επιθυμία να ασημωθεί όλη η εικόνα, όπως υπάρχει σήμερα.

Το Ιερό Βήμα έχει τρεις Άγιες Τράπεζες. Υπήρχαν παλαιότερα και δυο Προθέσεις διακοσμημένες με γύψινα σχέδια. Ο Μητροπολίτης Ιάκωβος διέταξε να τις χαλάσουν για να ανοίξει χώρος στο στενό Ιερό Βήμα και ως Ιερά Πρόθεση χρησιμοποιείται η βόρεια Αγ. Τράπεζα.

Κάτω από τα κεραμίδια της σκεπής και τις στέγες των τριών κογχών του ιερού βλέπουμε τις χαρακτηριστικές πέντε σειρές τούβλων, παρόμοιες μ' αυτές του Αϊ Γιάννη στο Κεράμι.

Στις κόγχες του ναού βρίσκονται εντοιχισμένα κομμάτια από παλαιότερους ναούς. Έτσι στη νότια κόγχη υπάρχει ένα θωράκιο με φολίδες και μια πλάκα με το Χρίσμα ενώ ελεύθερα μέσα στην αυλή βρίσκονται αρχιτεκτονικά μέλη που βρέθηκαν τότε που άνοιγαν τα θεμέλια (1937) του ναού του Αγίου Ιωάννη και μεταφέρθηκαν στον περίβολο της Ζωοδόχου Πηγής. Είναι μια πλάκα μαρμάρινη θωρακίου με ανάγλυφο σταυρό εντός πλαισίου (0,67x 1, 01x 0.21) και ένας σφόνδυλος αράβδωτου κίονος. Μια άλλη μεγάλη πλάκα στη βόρεια πλευρά παρόμοιο θωράκιο, πλάκα με το χρίσμα, πλάκα με φυτικό διάκοσμο και ένας σπασμένος αμφικιονίσκος παραθύρου.

Ελεύθερα μέσα στην αυλή βρίσκεται μια λαξευμένη πέτρα με νεκροκεφαλή η οποία χρησίμευε για να στηρίζουν τον Εσταυρωμένο τη μεγάλη Πέμπτη στη μέση της εκκλησίας.

Στο σύνθρονο της Ζωοδόχου Πηγής εντοιχίστηκε ένα κομμάτι τοιχογραφίας από τον παλαιότερο ναό του Αγίου Ιωάννου.

Ο νάρθηκας είναι κάτω από το γυναικωνίτη στρωμένος με πλάκες πέτρινες. Έχει ωραίους κίονες από γκρίζο τραχείτη και εξαιρετικά κιονόκρανα. Ένα κιονόκρανο μάλιστα είναι διαφορετικό από τα άλλα και στολίζεται με ιωνικό κυμάτιο.

Στη βόρεια πλευρά του ναού είναι το πανέμορφο καμπαναριό. Είναι χτισμένο από ροδωπή λαξευμένη πέτρα. Η ευρύχωρή του σκάλα έχει πέτρινη κουπαστή που αρχίζει με έναν πελεκημένο δράκοντα. Τα σκαλιά τελειώνουν σ' ένα μεγάλο πλατύσκαλο, που οδηγεί στο γυναικωνίτη. Έξω από την πόρτα του γυναικωνίτη είναι μια σιδερένια σκάλα, που οδηγεί στο κωδωνοστάσιο.Απ΄αυτήν ανεβαίνουν τα παιδιά στις μεγάλες γιορτές και σημαίνουν την καμπάνα.

Μια παράδοση για το χτίσιμο του καμπαναριού αναφέρει ότι ένας ηλικιωμένος Καλλονιάτης δημογέροντας ο Σταυράκης Δημητρίου Καρέκος ο ονομαζόμενος καο Κούτρος, υποσχέθηκε στο δεσπότη Παισιο το 1877 ότι αν του δώσει την άδεια να παντρευτεί με την κατά πολύ νεότερη του κοπέλα που αγαπούσε και ήτα έγκυος, θα έχτιζε όχι μόνο το καμπαναριό, αλλά θα πλήρωνε για να γίνουν και οι πόρτες της καμένης εκκλησίας. Έτσι έγινε και χτίστηκε το όμορφο καμπαναριό.

Την γλυκόλαλη καμπάνα τη δώρισε ένας ομογενής από τη Ρωσία. Αυτός στις αρχές του αιώνα μας διωγμένος από το κομμουνιστικό καθεστώς, επέστρεψε στη πατρίδα του αρκετά εύπορος. Ακριβώς την ίδια καμπάνα δώρισε και στην ιδιαίτερη πατρίδα του τα Δάφια για το ναό της Υπαπαντής του Χριστού.

Στη βόρεια πλευρά της αυλής είναι ένα μικρό κτίσμα. Χτίστηκε τη δεκαετία του 40 και χρησιμοποιήθηκε σαν γραφείο της εκκλησίας και σαν εκκλησιαστικό μουσείο. Σήμερα είναι αποθήκη.

Στη βόρεια πλευρά της αυλής βρίσκεται επίσης και μια αποθήκη του ναού. Μέχρι το 1958 την χρησιμοποιούσαν μαζί με τον αύλειο χώρο της για να μαγειρεύουν το κισκέκ στο πανηγύρι της Ζωοδόχου Πηγής την Λαμπροπαρασκευή.

Πίσω από το ναό, στη Β.Α. πλευρά του, είναι κτισμένο το παρεκκλήσι του αγίου Ιγνατίου. ¨Ηταν παλιά νεκροταφειακός ναός του Αγίου Νικολάου. Δίπλα στο εκκλησάκι ήταν το οστεοφυλάκιο.Το νεκροταφείο της Καλλονής ήταν γύρω από το ναό και έφτανε μέχρι το δρόμο της αγοράς.

Στη νότια πλευρά της αυλής είναι η καμένη αίθουσα . Παλαιότερα ήταν το κελί του ναού και λειτουργησε και σαν σχολείο. Τη δεκαετία του 50 ανακαινίσθηκε και λειτούργησε σαν αίθουσα κατηχητικών. Την Πρωτοχρονιά του1999 κάηκε και περιμένει την ανοικοδόμησή της.

Μέσα στην αυλή της εκκλησίας υπάρχουν σήμερα λεμονιές, πορτοκαλιές, ελιές, μια δάφνη (βάγια) και όμορφες ροδοδάφνες. Όλα αυτά τα φύτεψαν γύρω στο 1950. Πιο παλιά είχε κληματαριές.

Δίπλα στην αίθουσα των κατηχητικών στη νότια πλευρά της αυλής είναι δύο μικρά γραφεία κατεστραμμένα κι αυτά από τη πυρκαγιά του 1999. Άλλοτε ήταν το κοινοτικό Γραφείο και φυλάγονταν τα αρχεία της κοινότητας Καλλονής τα οποία κάηκαν. ¨Ενα διάστημα λειτούργησε και σαν γραφείο του συλλόγου κυριών και δεσποινίδων "Ευποιΐα". Ακόμα παλαιότερα ήταν οστεοφυλάκιο στο παρακείμενο νεκροταφείο.

Το πανηγύρι της Ζωοδόχου Πηγής

Παλαιότερο από το πανηγύρι της Αγίας Τριάδος είναι το πανηγύρι της Ζωοδόχου Πηγής. Καταργήθηκε το 1954 που έγινε για τελευταία φορά, πάνω στην μικρή τότε πλατεία της Καλλονής.Την παραμονή περιέφεραν στους δρόμους της Καλλονής το βόδι, που τελικά το έσφαζαν στον πλάτανο της πλατείας και το πουλούσαν στους εορταστές, που τόχαν σε καλό ν' αγοράσουν απ' αυτό το βόδι. Το μπροστινό μέρος του βοδιού το έκαναν κεσκέκ και φαγητό με ρεβύθια και το μοίραζαν δωρεάν στα σπίτια, τα οποία γύριζαν ένα - ένα.

Το πανηγύρι γινόταν στο χώρο του οικοπέδου της οικογένειας Σταύρου Τράγου ως το 1913. Σήμερα στη θέση αυτή είναι το πάρκο που έφτιαξε ο Δήμος Καλλονής με το κόκκινο σπίτι στη βόρεια πλευρά της πλατείας. Στη συνέχεια για μερικά χρόνια μέχρι το 1924 το πανηγύρι γινόταν στο χώρο που σήμερα έχει κτισθεί ο μητροπολιτικός ναόςτου Αγίου Ιωάννη, κάτω από δύο τεράστια πεύκα. Τέλος μεταφέρθηκε στον αυλόγυρο της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής, και για τελευταία χρονιά έγινε το 1958.